Krugerrand, lub potocznie Kruger, to południowoafrykańska złota moneta zawierająca dokładnie 1 uncję trojańską czystego kruszcu. To także najpopularniejsza złota moneta bulionowa na świecie – w globalnym obiegu jest dziś już ponad 48 milionów uncji! Słynną monetę nazwano na cześć Paula Krugera, XIX-wiecznego prezydenta Transwalu. Słowo „rand” to nazwa południowoafrykańskiej waluty, która pochodzi od Witwatersrand – znanego z bogatych złóż złota łańcucha górskiego.
PARAMETRY
Krugerrandy bite są z 22-karatowego złota, zatem ich czystość wynosi 0,9167 lub 11/12. Monety wykonane są z 11 części złota i jednej części miedzi, która zapewnia trwałość i odporność na zarysowania, a także odpowiada za czerwonawy odcień złota.
Ponieważ Krugerrand zawiera dokładnie uncję czystego złota, czyli 31,103 grama, całkowita waga monety wynosi 1,0909 uncji, czyli 33,93 grama. Średnica monety wynosi 32,77 mm, a jej grubość 2,84 mm. Na rancie monety jest 180 ząbków.
Od września 1980 roku Krugerrandy dostępne są również w mniejszych rozmiarach: 1/2, 1/4 i 1/10 uncji czystego złota.
Czytaj także: Srebrny Krugerrand 2018
PROJEKT
Awers monety przedstawia profil Paula Krugera zaprojektowany przez Otto Schultza z Mennicy Cesarskiej w Berlinie. Po raz pierwszy pojawił się on na południowoafrykańskich monetach już w 1892 roku i to właśnie ten wizerunek wybrano w latach 60-tych, kiedy decydowano o projekcie Krugerranda. Dookoła portretu prezydenta widnieją napisy po afrykanersku i angielsku: SUD-AFRIKA i SOUTH AFRIKA.
Na rewersie umieszczono wizerunek jednego z najsłynniejszych na południu Afryki zwierząt – antylopy Springbok. Jego autorem jest Coert Steynberg, znany południowoafrykański rzeźbiarz. Także i ten projekt wykorzystano już wcześniej przy innych monetach.
Nad antylopą widnieje napis KRUGERRAND, pod nią zaś – waga monety oraz napisy FYNGOUD i FINE GOLD, potwierdzające czystość kruszcu. Rok emisji podzielony jest na dwie części i znajduje się po obu stronach antylopy.
Mimo że Krugerrand posiada status legalnego środka płatniczego w RPA i nadano mu wartość 10 randów, jego nominał nie jest określony na monecie. Ponieważ zawarte w Krugerrandach złoto przewyższa wartość nominalną monet, nigdy nie miały one być faktycznie wykorzystywane w charakterze środka płatniczego. Status legalnego środka płatniczego ma jednak ważne uzasadnienie. Dzięki niemu Krugerrandy mogą być importowane przez liczne kraje bez konieczności płacenia należności celnych.
HISTORIA
W połowie lat 60-tych ubiegłego wieku Południowoafrykańska Izba Górnicza wpadła na pomysł, jak wypromować wydobywane lokalnie złoto na arenie międzynarodowej. Wymyślona przez Izbę moneta miała mieć prosty projekt, niskie koszty bicia i zawierać dokładnie jedną uncję złota, by łatwo było ją wycenić w oparciu o notowania kruszcu.
Pierwsze Krugerrandy wybito w 1967 roku, ale na początku były to małe partie. W 1970 roku rozpoczęła się produkcja na masową skalę, a na świecie zaczął rozwijać się popyt. W 1971 roku Wielka Brytania zniosła ograniczenia dotyczące zakupów złota przez osoby prywatne, a trzy lata później zrobiły to także Stany Zjednoczone. Popyt na Krugerrandy rósł wraz z ceną złota wspierany dodatkowo przez działania marketingowe prowadzone w RFN i USA. W 1978 roku sprzedaż nowych monet osiągnęła szczyt na poziomie 6 milionów uncji, a do 1985 roku utrzymywała się na poziomie 2-3 milionów rocznie.
We wrześniu 1985 roku, w ramach sankcji związanych z apartheidem, amerykański rząd ogłosił embargo na import Krugerrandów. Rok później podobne ograniczenia wprowadziły również kraje europejskie.
Stany Zjednoczone zawsze były dla RPA największym rynkiem zbytu złotych monet. W latach 1975-1985 Amerykanie zaimportowali blisko 22 miliony Krugerrandów. Sprzedaż nowo-produkowanych monet spadła następnie w wyniku sankcji, a po 1990 roku także w związku z niskimi notowaniami kruszcu i ogromną ilością monet znajdujących się już w rękach inwestorów. Wraz z nadejściem XXI wielu popyt na Krugerrandy znów wystrzelił w górę.
PRODUKCJA
Krugerrandy są produkowane wspólnie przez rafinerię Rand i Mennicę Południowoafrykańską, a ich bicie reguluje bank centralny RPA działający pod skrzydłami Ministerstwa Skarbu. Rand Refinery jest prwywatną firmą należącą do czterech wiodących południowoafrykańskich spółek górniczych: Goldfields, AngloGold Ashanti, Harmony i DRDGOLD. Rafineria zlokalizowana w Germiston na wschód od Johannesburga jest największą przetwórnią kruszcu na świecie i jak dotąd przetopiła ponad 25% wydobytego na świecie złota.
Proces produkcji Krugerranda jest dwuetapowy. Najpierw Rand Refinery wybija puste krążki, a następnie trafiają one do Mennicy, która bije z nich monety. Większość Krugerrandów ma charakter inwestycyjny, ale trafiają się także emisje kolekcjonerskie.
Monety bulionowe wybijane są pojedynczym uderzeniem stempla. Tylko Rand Refinery ma prawo ich sprzedaży i to wyłącznie autoryzowanym dystrybutorom. Edycje kolekcjonerskie, by uzyskać matowy efekt, bite są dwukrotnie przy użyciu piaskowanego stempla, a nastąpienie polerowane i wraz z certyfikatem sprzedawane za pośrednictwem Mennicy.
Na podstawie: GoldCore