Najstarszą znalezioną monetą świata, na dzień dzisiejszy, jest lidyjski szekel króla Alyattesa II. Powstał w Lidii (dziś – zachodnia Turcja) ok. 600 roku przed naszą erą. Jest to „trite”, czyli moneta o wadze 1/3 statera, bita w elektrum – naturalnym stopie złota i srebra.
„Stater” po grecku znaczy „ten, który waży” – był to wyraz na oznaczenie greckiej jednostki wagowej; tak nazywała się również moneta. Wartość statera różniła się w zależności od przyjętego na danym terytorium standardu: w standardzie lidyjskim stater równał się ok. 14,1g., natomiast w standardzie eubejskim, na przykład, jego waga była o ponad trzy grama większą i wynosiła 17,5g.
Na awersie lidyjskiego szekla widzimy głowę ryczącego lwa – dlatego międzynarodowe numizmatyczne imię tej monety brzmi „The Lydian Lion Trite”. Waga tej monety, jak zobaczyliśmy, była niewielka, jej siła nabywcza natomiast była bardzo duża. Niektórzy historycy mówią, że trite był wart miesięcznej pensji. Są tacy, które uważają, że wartość tej monety była nawet większa i wynosiła 11 owiec lub 10 kóz.
Czy rzeczywiście była to pierwsza moneta świata? Na ten temat opinie naukowców są podzielone. Wiele jednak zależy od tego, co nazywamy monetą. Autor artykułu, z którego korzystałam, powołuje się w tej kwestii na słynny słownik Webstera. Moneta zatem to kawałek metalu (lub jakiegoś innego materiału) wydany przez jednostkę rządzącą w celu wykorzystania jako pieniądz; posiada znak emitenta oraz obdarzony jest określoną wartością wymienną. A więc tylko kawałek metalu, który spełnia te wszystkie warunki, może być nazwany monetą. W przypadku lidyjskiego szekla znakiem emitenta jest ryczący lew, jego wartość wymienna to 10 kóz, zaś jednostka rządząca, która go wydała – to dwór menniczy króla Alyattesa.
Lidyjski szekel przez wielu numizmatyków uważany jest za najstarszą monetę świata, warto jednak wspomnieć, że mniej więcej w tym samym czasie, w świecie starożytnym pojawiło się około 300 rodzajów innych monet!
W oparciu o: Reid Goldsborough, „A Case for the World’s First Coin: The Lydian Lion”, www.rg.ancients.info
Julia Marczyńska